Met melder mee ter ondersteuning

'Met jou wil ik niet meer samenwerken', zei de leidinggevende tegen de vertrouwenspersoon. 'Jij bent partijdig en hebt helemaal geen oog voor mijn kant van het verhaal.'
De vertrouwenspersoon ligt er wakker van. De melder voelt zich geïntimideerd door leidinggevende en heeft de vertrouwenspersoon gevraagd om mee te gaan naar het gesprek hierover met de leidinggevende. De vertrouwenspersoon heeft ‘ja' gezegd en is meegegaan, het is immers een van de mogelijkheden vanuit de escalatieladder. Geen vuiltje aan de lucht zou je denken, maar de praktijk is weerbarstig en leert ons dat het meegaan met de melder niet zonder risico's is.

Goede samenwerkingsrelatie

Gelukkig had de vertrouwenspersoon na zijn aanstelling een goede samenwerkingsrelatie opgebouwd met zijn directeur. Er was helderheid over het beleid ongewenste omgangsvormen en het belang ervan en over de taken en verantwoordelijkheden en hoe de vertrouwenspersoon en de leidinggevenden effectief konden samenwerken aan een veilige werkplek. De directeur begreep het beleid goed en organiseerde een driegesprek met de boze  leidinggevende en de vertrouwenspersoon. Hier gaf de directeur nogmaals uitleg over de rol van de vertrouwenspersoon. De directeur vond excuses van de leidinggevende aan de vertrouwenspersoon op zijn plaats.

Met twee nul achter

Dit praktijkvoorbeeld leert ons dat de keuzemogelijkheid 'meegaan met de melder' een goed 'contract' vergt over het beleid en de samenwerkingsrelatie waarin helderheid en commitment is over ieders rol. Als dit nog uitgelegd moet worden op het moment dat de vertrouwenspersoon meegaat met de melder ter ondersteuning, dan sta je met twee nul achter en is de kans op irritatie en conflict groot.

De risico's van meegaan

Wel of niet meegaan? Het blijft sowieso noodzakelijk samen met de melder bij deze keuzemogelijkheid van de escalatieladder de voor- en nadelen samen op een rijtje te zetten. Het kan door de leidinggevende ervaren worden als ‘twee tegen een' en gezien worden als onvermogen van de melder. ‘Hij heeft iemand nodig om zijn handje vast te houden.' Tegelijk heeft het voor de melder vaak ook voordelen: de melder voelt zich gesteund en gesterkt door de aanwezigheid van de vertrouwenspersoon, verhaal en emoties komen beter uit de verf, twee personen horen en zien meer dan een persoon en het geeft meer input om het gesprek daarna samen na te bespreken. Als vertrouwenspersoon help je de melder daar een eigen, passende keuze in te maken. Maar de vertrouwenspersoon mag ook zelf een eigen afweging maken wat het voor zijn eigen positie als vertrouwenspersoon betekent en wat voor effecten hij inschat van zijn aanwezigheid bij het gesprek. Doordat je een andere kant van het verhaal hoort, loop je het risico dat je als vertrouwenspersoon meer begrip krijgt voor de leidinggevende. Dat maakt het soms lastiger om naast de melder te blijven staan. Tevens kan het conflict voor je ogen zodanig escaleren dat je als vertrouwenspersoon uit je rol schiet en bijvoorbeeld gaat bemiddelen. De praktijk leert ook dat ‘meegaan met melder' de relatie tussen vertrouwenspersoon en de leidinggevende kan verstoren. In veel van die gevallen wordt de vertrouwenspersoon partijdigheid verweten. Dan gaat de ervaren bemoeienis en disloyaliteit contraproductief werken in het driegesprek en ook in de samenwerkingsrelatie tussen leidinggevende en vertrouwenspersoon. In principe mag dit geen reden zijn om de melder niet te steunen. Niettemin is een eigen afweging van de voor- en nadelen van meegaan met de melder als vertrouwenspersoon op zijn plaats. Je kunt er immers alleen goed voor een ander zijn, als je ook goed voor jezelf zorgt.

Dankjewel

De gezamenlijke keuze dat de vertrouwenspersoon meegaat ter ondersteuning in het gesprek met leidinggevende, leidt ook regelmatig tot gewenste resultaten: 'ik had ineens een heel ander gesprek doordat jij erbij zat. De leidinggevende luisterde nu wel naar mij en er was zelfs ruimte voor mijn emoties en gevoel van onveiligheid. Ik voelde me nu in het geheel niet geïntimideerd, waardoor ikzelf ook weer in mijn kracht stond en helder kon verwoorden wat ik nodig heb in de samenwerking. Ondanks dat je nauwelijks iets hebt gezegd voelde ik het positieve effect van je aanwezigheid. Uiteraard heeft onze goede voorbereiding van het gesprek hier ook aan bijgedragen. Dankjewel'!
Dit is een mooi voorbeeld maar de praktijk is vaak weerbarstig.

Wel of niet meegaan?

Of een vertrouwenspersoon ter ondersteuning mee kan naar het gesprek is mede afhankelijk van goed beleid dat gedegen is geïmplementeerd.
Veel conflicten en misverstanden over de ondersteunende rol van de vertrouwenspersoon kunnen voorkomen worden. Daartoe moet het beleid van de organisatie volledig zijn en op alle terreinen helderheid bieden over ieders taken, verantwoordelijkheden en mogelijkheden.
In het ‘voorbeeldbeleid', dat wij gratis aan al onze klanten verstrekken, besteden wij dan ook aandacht aan ‘het meegaan met melder', omdat het in de praktijk vaak leidt tot onnodige misverstanden en conflicten.

Win-win

Als de vertrouwenspersoon dan meekomt naar een gesprek ter ondersteuning van de melder, is dat geen verrassing, geen aanval en geen bron van conflict of reden om de samenwerkingsrelatie met de vertrouwenspersoon op het gebied van ongewenste omgangsvormen te stoppen. Het levert dan een constructieve bijdrage aan het belangrijkste doel van de meeste melders: herstel van een veilige werkplek en met plezier en motivatie je werk doen. Dat is win-win!
Maar…
De werkelijkheid is regelmatig anders, dus een goede afweging van de voor- en nadelen samen met de melder blijft cruciaal.

Marcel van Oss
Directeur VAN OSS & PARTNERS