Ik ontving een uitgebreide hartenkreet van Linda, een senior vertrouwenspersoon die ik met jullie wil delen: "Marcel, ik hoor dat jij als opleider uitdraagt dat het niet wenselijk is dat een vertrouwenspersoon zowel een beschuldigde als een 'slachtoffer' begeleid. Ook verspreid jij het idee dat het van belang is dat organisaties een begeleider voor degenen die beschuldigd worden faciliteren: de begeleider beschuldigde (BB). Wat mij zorgen baart, is dat vertrouwenspersonen met dit gedachtegoed en bijpassende woorden en daden polarisatie en verwijdering bevorderen in plaats van herstellend werken aan verbinding. Ik geloof namelijk niet in een wij-zij bij ongewenste omgangsvormen. En ik geloof al helemaal niet dat het helpend is om dit in woord en daad te benadrukken. Ik geloof wel dat mensen het zo kunnen ervaren. En dat het dan een vertrouwenspersoon kan zijn die daar een ander, helpender perspectief naast kan zetten. Als vertrouwenspersoon ben ik er inderdaad allereerst voor de melder en diens situatie. Maar ik heb er geen belang bij om ervoor te zorgen dat er precies gebeurt wat de melder wil. Of ik met een melder of beschuldigde te maken heb, maakt mij in principe dan ook niet uit. Het is een mens die in een situatie zit waarin hij/zij zich onveilig voelt. Ik kijk dus niet alleen naar wat bijvoorbeeld de melder wil dat er gebeurt, maar ik kijk verder naar wat hij of zij bereikt wanneer vervuld wordt wat hij/zij wil dat er gebeurt. Hoe ziet die nieuwe situatie er dan uit? En welke routes zijn daar nog meer naartoe? Ik ben er als vertrouwenspersoon ter ondersteuning zodat de ene persoon (melder of beschuldigde) weer vertrouwen ervaart in de andere persoon (melder of beschuldigde). Mijn interventie is erop gericht dat beiden op een prettige manier kunnen functioneren in een veilige werkomgeving zonder ongewenste omgangsvormen. En dat vertrouwen wordt niet bevorderd door het idee van een BB. Sterker nog, ik denk dat dat (onbewust) ondermijnend is. Want het is gebaseerd op wantrouwen, op verdeeldheid en op wij-zij denken in hoe het 'nu' is. Dat kon deze melder al prima. En of ik dan nu als VP een beschuldigde ondersteun en mijn collega het 'slachtoffer' in diezelfde situatie, dat is totaal niet van belang. Mocht een van beide betrokkenen die eerder beschreven gevoelens van wantrouwen 'richting het instituut vertrouwenspersoon' wel hebben of krijgen, dan is het aan ons als vertrouwenspersonen om daarin helderheid te bieden. Ik verzoek je hierbij met alle liefde en alle klem die ik in me heb, om je gedachtegoed rond BB te heroverwegen met wat ik hier met je heb gedeeld." Linda heeft een punt Linda heeft hier in mijn ogen zeker een punt. De keuze om als VP een beschuldigde niet te begeleiden kan al snel leiden tot de aanname dat de beschuldigde de dader is. Ik pak er even een ervaring van een BB bij die bovenstaande visie onderstreept: "Neem nou de beschuldigde die wel inzag dat zijn hardnekkige gewoonte om iemand makkelijk aan te raken (arm op de schouder, enzovoorts) voor de ander heel belastend was, maar maakt dit hem dan tot een dader van seksuele intimidatie? Hij voelde zich wel slachtoffer van ongewenst gedrag van de gemeentesecretaris die hem ter verantwoording riep en een officiële waarschuwing gaf. Hij voelde zich vogelvrij in de organisatie en zeer onveilig. Hij mocht gesprekken met mij hebben, dat vond hij fijn, maar ik was niet de vertrouwenspersoon: ik was iemand die een beschuldigde (in zijn ogen dader) ging begeleiden. Als er voor hem een andere of externe VP zou worden gezocht zou het echt anders voor hem zijn geweest. Emotioneel minder zwaar..." Ik kan me daar alles bij voorstellen. Je zal maar beschuldigd worden van ongewenste omgangsvormen! Het inzetten van een BB is kwetsbaar en vraagt om empathie en goede communicatie, te beginnen vanuit de organisatie zelf; vanuit de leidinggevende. Een medewerker wiens gedrag als grensoverschrijdend wordt ervaren is nog geen dader. Hij heeft recht op zorgvuldigheid, veiligheid en ondersteuning. De persoon die de last veroorzaakt kent vele varianten: Er kunnen verschillende vormen van ongewenste omgangsvormen worden onderscheiden, onder andere:
De ene situatie is de andere niet en iedere situatie vraagt om een eigen benadering door VP en BB. Daarnaast is ook lang niet altijd meteen duidelijk om welke variant het gaat. Dat maakt de rol van een BB ook al tot een andere en soms zwaardere rol dan de rol van een VP. Ook voor de vertrouwenspersoon is het lastig omdat lang niet ieder binnenkomt met de mededeling: 'ik heb een afspraak met je gemaakt omdat ik beschuldigd word'. Wanneer je als vertrouwenspersoon gaandeweg in het gesprek erachter komt dat de medewerker er met name last van heeft dat hij wordt beschuldigd, dan zou ik hem zo snel mogelijk proberen door te verwijzen naar een BB. Doorverwijzen Mocht de 'aanrakerige' medewerker zich tot de VP hebben gewend, dan kan de VP aangeven: "Ik hoor je zeggen dat je je bewust bent dat je natuurlijke neiging om (vrouwelijke) collega's aan te raken door sommigen als belastend wordt ervaren en ik hoor en zie dat je je slachtoffer voelt van ongewenst gedrag van de gemeentesecretaris die jou ter verantwoording riep en een officiële waarschuwing gaf. Je voelt je vogelvrij in de organisatie en zeer onveilig door deze waarschuwing op je goedbedoelde gedrag. Klopt dat?" Bij bevestiging kun je tactvol doorverwijzen. Dit vraagt om een empathische toelichting en uitleg. Het vraagt van de organisatie dat erover is nagedacht en dat het opgenomen is in het beleid. In ons voorbeeldbeleid hebben we dit ook opgenomen. Een van onze trainers Désirée van der Heijden geeft prachtig woorden aan onze visie: "Het 'schoon' houden van de functie vertrouwenspersoon, vind ik persoonlijk erg belangrijk. Daarnaast ben ik ook een aanhanger van het non-duale, maar ik zie het tegelijkertijd als een grote verantwoordelijkheid van een VP om verbinding te krijgen met die grote groep potentiële melders die lijden in stilte. De ondersteuning van de beschuldigde vind ik eveneens van groot belang. Ik ben van mening dat, juist door dit zuiver te scheiden , er meer kans is op de-escalatie en herstel. Zeker binnen de informele mogelijkheden. Denk aan de escalatieladder; gesprek melder en lastveroorzaker/ meegaan met melder/ en dus met lastveroorzaker (door BB). Bemiddeling /mediation. Wel vind ik het van belang dat deze functie ingevuld wordt door iemand die opgeleid is tot VP of goed inhoudelijk op de hoogte is met het vertrouwenswerk en daarnaast coachingsvaardigheden heeft of de functie heeft van BMW en hij voor de organisatie, waarvoor hij werkzaam is als BB, hij ook enkel en alleen die rol vervult. En hij niet de ene keer de pet van VP en dan weer de pet van BB op heeft. De praktijk laat zien dat er meestal pas ondersteuning voor de beschuldigde geregeld wordt als de boel al flink geëscaleerd is. Dat is jammer. Door ondersteuning in de informele fase aan te bieden is de kans op herstel en hernieuwde verbinding groter. En ja, zeker kunnen beschuldigden zich ook slachtoffer voelen als reactie op de positie waar ze in gezet zijn. Toch vind ik dat een ander soort slachtofferschap dan de slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag zoals bedoeld in de Arbowet. Het is belangrijk dat de rol van BB een onderdeel van de sociale kaart van de organisatie is, waarnaar een VP kan doorverwijzen. Daarnaast voel ik nog een onderscheid tussen de twee rollen. Zeker in het geval dat een lastveroorzaker het een en ander toegeeft. Hier zal naast opvang ook sprake kunnen zijn van coaching. Een BB kan meer sturend zijn richting verantwoordelijkheid nemen voor grensoverschrijdend gedrag zoals bedoeld in de Arbowet. In het geval van een valse beschuldiging liggen de zaken anders. Echter , binnen het vertrouwenswerk , behoort dit toch tot de uitzonderingen. Natuurlijk is iedere valse beschuldiging er een te veel. Daarbinnen heeft de BB de rol om een bijdrage te leveren aan de rehabilitatie. Tot slot nog een reactie op de eventuele snelle aanname dat de beschuldigde een dader is. Om dat te voorkomen is het van belang dat er vanuit de organisatie heldere informatie is over de verschillende rollen. De omschrijving van de BB dient dat te voorkomen. Het is essentieel dat de vertrouwenspersonen in hun presentaties hier ook helder over zijn. Verder vraagt het van de vertrouwenspersonen uit te leggen waarom de medewerker die wordt beschuldigd door VP wordt doorverwezen. Ook dat kun je op een non-duale manier doen." Onze websitepagina begeleider beschuldigde De hartenkreet van Linda onderstreept voor mij nog weer eens hoe kwetsbaar en onveilig ook de positie van de beschuldigde is. Daarom heeft hij/zij ook alle recht op veiligheid en ondersteuning. Maar wat mij betreft bij voorkeur niet door de vertrouwenspersoon. Waar we het in ieder geval over eens zijn is dat we vertrouwen in een situatie willen bevorderen waar dat een knauw heeft gekregen.
Hartelijke groet,
Marcel van Oss Directeur/ trainer VAN OSS & PARTNERS
www.opleidingvertrouwenspersoon.nl
De integrale tekst van Linda vind je hieronder:
De laatste tijd heb ik wat mensen gesproken over het idee begeleider beschuldigde. Volgens mij komt dat uit jouw koker en ben je ook de enige opleider vertrouwenspersonen die dat verspreidt. Ik wil je graag van harte (op) andere gedachten brengen. Ik geloof namelijk dat je een geweldig mens bent met het hart op de juiste plaats en daarnaast bewonder ik je om hoe je succesvol en creatief je ondernemerschap vorm geeft. Daarom verwacht ik dat de potentie er is om dat genoemde idee ver te verspreiden. Dat wil ik graag beperken of eigenlijk voorkomen. En wie heeft daar nu meer invloed op dan jij? Ik zie wel voor me dat je de energie waar het idee uit voort vloeide in andere banen weet te leiden. Met gunstigere effecten. Waar ik me zorgen over maak is de polariserende kracht die het idee van begeleider beschuldigde (verder BB) heeft. Zover mensen mij weten over te brengen wat zij in jouw opleiding of bijscholing ervan hebben geleerd is dat het niet wenselijk is dat een vertrouwenspersoon (verder VP) zowel een beschuldigde als een 'slachtoffer' begeleid. Ik ben geen fan van deze twee woorden, maar zijn voor nu makkelijk om het verschil aan te duiden tussen betrokkenen in een situatie. Meer specifiek zoals ik het idee van BB begrijp, ook uit een eerder artikel van jou: dat de VP die een slachtoffer begeleidt niet in hetzelfde team of dezelfde organisatie werkzaam kan zijn als een VP die de beschuldigde begeleidt. Dit met als achtergrond idee dat er tegenstrijdige belangen zouden kunnen zijn als dat wel gebeurt. Of dat een van de betrokkenen dat zo ervaart. Of dat (een van) de betrokkenen gaat twijfelen voor wie het vertrouwenswerk nu echt is, aan wiens kant. Of dat een mogelijk nieuwe melder (zijnde slachtoffer) niet naar een VP, omdat hij of zij twijfelt aan deze rol vanwege het feit dat deze ook beschuldigden bijstaat in hun behoeftes. En dat is op dat moment zijn of haar tegenpool. Wat ik hieruit opmaak is dat het idee voor BB ontstaan is uit gedachtes en gevoelens van wantrouwen. En dat deze mogelijk bestaan bij een deel van de huidige en toekomstige melders. Het is niet onwaarschijnlijk dat iemand zo zou kunnen denken en daarom geen gebruik maakt van een vertrouwenspersoon. Dat kan ik geloven. Maar wat mij echt zorgen baart is dat vertrouwenspersonen met dit gedachtegoed en bijpassende woorden en daden polarisatie en verwijdering bevorderen in plaats van verbinding herstellend werken. Ik geloof namelijk niet in een wij-zij situatie als deze bij vertrouwenspersonen gemeld worden. En ik geloof al helemaal niet dat het helpend is om dit te benadrukken in woord en daad. Ik geloof wel dat mensen het zo kunnen ervaren. En dat het dan een vertrouwenspersoon kan zijn die daar een ander, helpender perspectief naast zet. Als vertrouwenspersoon ben ik er voor de melder. En diens situatie. Maar ik heb er geen belang bij. Niet om te zorgen dat er precies gebeurt wat de melder wil. Dat kan inderdaad tegenstrijdig zijn met wat een andere betrokkene in die situatie wil. Maar voor mij niet van belang. En bovendien ben ik ook geen mediator of iets wat daarop lijkt, maar een VP. Dus of een melder een beschuldigde of slachtoffer is, maakt in mijn ogen niet uit. Het is een mens die in een situatie zit waarin diegene zich onveilig voelt door ongewenste gedragingen van een ander of anderen en daar niet alleen uit komt. Daar ben ik voor in te schakelen als VP. Ik kijk dan dus niet alleen naar wat diegene nu wil dat er gebeurt, maar kijk verder naar wat hij of zij bereikt als vervuld wordt wat hij/zij wil. Hoe ziet die nieuwe situatie er dan uit? En welke routes zijn daar nog meer naartoe? Ik ben er als vertrouwenspersoon ter ondersteuning zodat deze mens weer vertrouwen ervaart. Vertrouwen in op een prettige manier kunnen functioneren in een veilige (werk)omgeving zonder ongewenste omgangsvormen. En als die er toch een keer zijn, vertrouwen daar voldoende op te zijn toegerust om daarmee om te gaan. Dát vertrouwen wil ik bevorderen als vertrouwenspersoon. En dat vertrouwen wordt niet bevorderd door het idee van een BB. Sterker nog, ik denk dat dat (onbewust) ondermijnend is. Want het is gebaseerd op wantrouwen en op verdeling, op wij-zij denken in hoe het "nù" is. Dat kon dat slachtoffer al prima. Heeft diegene ons niet voor nodig om dat te benadrukken. Juist niet. Het BB lijkt niet gebaseerd op denken aan het grotere plaatje hoe het "stràks" is, waarin betrokkenen beiden zich weer veilig voelen om zich te bewegen in het sociale verkeer in hun (werk)omgeving. Terwijl dat in mijn beleving het andere perspectief is van waaruit wij onze diensten aanbieden als VP. Dat is hetgene waar die ander even niet zelf bij kan. En of ik dan nu als VP een beschuldigde ondersteun en mijn collega het slachtoffer in diezelfde situatie, dat is totaal niet van belang. Mocht een van beide betrokkenen die eerder beschreven gevoelens van wantrouwen wel hebben of krijgen, dan is het aan ons als VP om daarin helderheid aan te bieden. Bijvoorbeeld door vergelijkbare maar andersoortige situaties te schetsen. Als ik met een nare besmettelijke ziekte naar de huisarts ga, wil ik dat diegene mij helpt weer in een gezonde situatie te komen. En als ik er dan achter kom dat diezelfde huisarts ook degene helpt die mij heeft besmet of aangestoken met die ziekte. Die helpt hij ook weer gezond te worden… Wat vind ik daar dan van? Of de situatie dat iemand anders tegen mijn auto aanrijdt in het verkeer. Zijn fout. Ik breng mijn auto naar de garage om hem te laten maken. Wat blijkt? Diezelfde garagehouder zorgt ook dat de auto van die ander weer opgeknapt en hersteld wordt. Wat vind ik daar dan van? Kan ik zien dat het veiliger is voor iedereen als beide auto's weer goed functionerend en veilig de weg op gaan, los van wie heeft geholpen met het herstellen? Kan ik dat gaan zien? En hoe zou het zijn als beide betrokkenen dàt gaan (leren) zien?! Deze laatste alinea is het perspectief wat wij als VP's moeten delen, uitdragen, verspreiden. In ieder geval in mijn beleving. Vanuit die invalshoek werken heeft mij telkens weer sterker daarin laten geloven als ik zie wat er dan mogelijk is. En ik hoop dat hiermee jouw beleving ook andere geuren en kleuren heeft gekregen. Want je bent een beïnvloeder. Net als ik voor de mensen in mijn omgeving die ik ontmoet. En jij bent ook nog eens een opleider. Dus je beïnvloedt mensen die jong-ervaren in een nieuw vak zijn en open en leergierig naar de ideeën die jij als opleider aandraagt. En niet altijd de ruimte of de ervaring hebben om er dieper op door te denken waar iets vandaan komt of welke effecten je ermee beoogt of kunt bewerkstelligen. Ik verzoek je hierbij met alle liefde en alle klem die ik in me heb, om je gedachtegoed rond BB te heroverwegen met wat ik hier met je heb gedeeld. Het is voor mij onmogelijk alle finesses goed op papier kwijt te kunnen. Ik verwacht wel dat je de rode draad en mijn drive naar meer verbindend en vertrouwen-bevorderend VP-werk hebt kunnen proeven. Mocht je in een gesprek met mij van gedachten willen wisselen, sta ik daar zeker open voor.
Stop seksuele intimidatie!
info@trainingvanoss.nl
T: 073 - 612 74 73
Inschrijven voor cursus
Aanmelden nieuwsbrief
Contact opnemen
Volg je bij ons een e-learning of de basisopleiding met e-learning modules?
Inlog e-learning