Jurist trekt eigen plan

Vertrouwenspersoon Bas belt mij gefrustreerd over de volgende situatie: “Lea is als melder bij mij geweest. Haar manager Anja had gezegd: ‘wanneer je me dit nog een keer flikt, dan kun jij je baan wel vergeten. Dit is werkweigering.'” Door Bas zijn hoofd flitst onmiddellijk dat het hier gaat om een arbeidsconflict.

“Dat is toch een regelrechte bedreiging” vindt Anja, die helemaal overstuur is. Als kostwinner voelt zij zich nog extra kwetsbaar. Ze ligt er al nachten wakker van. Ze vindt het zeer onrechtvaardig en onterecht. Angst en boosheid strijden bij haar om de voorrang.

Bas realiseert zich dat het belangrijk is om niet te snel de casus te labelen en door te vragen.

Wat is er aan de hand? Anja heeft Lea op vrijdagmiddag een complexe opdracht gegeven om wat zaken uit te zoeken en daarover een rapport uit te brengen. Graag binnen een week. Wanneer Lea er op maandag mee aan de slag gaat, realiseert zij zich dat er ook enige integriteitsdilemma's aan verbonden zijn. Zij vindt dat zij daarover eerst met Anja moet overleggen, voordat zij haar werk kan voortzetten. Anja is echter die week onverwacht afwezig vanwege het overlijden van haar vader. Lea vindt het niet gepast om haar manager nu thuis te storen, ondanks dat Anja zelf die week wel enkele mailtjes heeft toegestuurd.

Vervolggesprek
Ik ga nu even in de versnelling omdat de vragen van Bas met name liggen bij het vervolggesprek.

Bas heeft - nadat het hele verhaal is verteld en de emoties zijn gedeeld - samen met Lea vastgesteld dat hier sprake is van een arbeidsconflict en het ongewenste gedrag dat daardoorheen verweven is, ook een rol speelt in deze casus. Ze maken een nieuwe afspraak voor het vervolggesprek om Lea te helpen een eigen passende keuze te maken op het stuk bejegening en eventueel door te verwijzen waar het gaat om het arbeidsconflict.

Op de valreep geeft Lea aan dat zij een rechtsbijstandverzekering heeft en of het okay is dat zij hen ook even informeert. ‘De melder heeft de regie' - niet waar, dus Bas ziet geen bezwaar, temeer omdat hier ook sprake is van een arbeidsconflict. Hier had Bas al door kunnen vragen over het hoe en waarom van het benaderen van een jurist en in gesprek kunnen gaan over de risico's die dat met zich meebrengt.

Bij de start van het vervolggesprek brengt Bas de belangrijkste doelen van Lea in kaart: zij wil haar baan graag behouden en de werkrelatie herstellen, zodat zij weer met plezier naar haar werk kan. De mogelijkheden van de escalatieladder worden besproken waar het gaat om de ervaren bedreiging. Voor het deel dat gaat om het arbeidsconflict worden de verschillende doorverwijsmogelijkheden besproken.

‘Vertrouwenspersoon gaat mee ter ondersteuning' spreekt Lea met name aan waar het gaat om de bejegening. Wat het arbeidsconflict betreft, voelt ze zich aangetrokken tot de mogelijkheid van conflictcoaching. Lea laat het allemaal even bezinken. Omdat ze er nog altijd wakker van ligt en op het punt staat om zich ziek te melden, oppert Bas het idee om ook even contact met de bedrijfsarts op te nemen. Lea zou gebruik kunnen maken van het preventiespreekuur waarvan de bedrijfsarts geen terugkoppeling naar de werkgever doet zolang er geen sprake is van verzuim. Dat spreekt Lea onmiddellijk aan.

Niet doen adviseert de jurist
Vervolgens bespreekt Lea die week haar beoogde keuzes met haar jurist. Hij adviseert stellig om dit allemaal niet te doen. Ook een bezoek aan de bedrijfsarts raadt hij af. Het zou in haar nadeel kunnen werken! Het advies van de jurist wordt door Lea overgenomen en nu is escalatie een feit.
 

De afloop van deze casus is dat de jurist van de werkgever en die van Lea nu samen overleggen over een vaststellingsovereenkomst. Misschien was die er toch wel gekomen, maar alle ontwikkelingen hebben Lea nog zieker gemaakt. Lea verlaat de organisatie. Ze spreekt niet meer met haar leidinggevende Anja, van een officieel afscheid is geen sprake geweest en er is niets georganiseerd wat haar zou kunnen helpen om haar rouwproces van het nemen van afscheid van deze baan te ondersteunen en haar herstel te bevorderen.

“Uiteindelijk kiest de melder natuurlijk,” verzucht Bas. Wat had ik anders kunnen doen?

Onze visie
Vaak kom je met een jurist in een andere fase van het conflict terecht. Immers een jurist beziet een casus vanuit een juridisch perspectief en dat is echt iets anders dan het perspectief van de vertrouwenspersoon en de melder.

Er wordt een hardere kant ingezet. Er is te weinig of geen oog voor de emotionele kant en de gevolgen voor een melder. Als vertrouwenspersoon is het zinvol om zodra het woord jurist valt een gesprek met de melder te voeren over wat je rondom de door juristen geboden bijstand vaak ziet gebeuren en zelf ervaren hebt.

Daarnaast is de ene jurist de andere niet. Je hebt ook juristen die ervaring hebben op dit thema en vertrouwd zijn met mediation en conflictcoaching. Een goede jurist op dit terrein zal vaak zelf ook mediation inzetten.

Tegelijkertijd moet je als vertrouwenspersoon er voor waken - om als zaken juridisch dreigen te worden (bijvoorbeeld bij disfunctioneren verweven met ongewenst gedrag) - het zelf op te willen lossen. Ben je bewust van wat je doet. Alles wat melder zegt en doet, kan dan tegen haar werken. Het is vaak ook waardevol om de mogelijkheid van een jurist in beeld te brengen en die mee te laten kijken.

Onze trainer en arbeidsjurist Nathalie Stoffelsen kijkt zelf als jurist in arbeidskwesties ook vaak mee, zonder dat zij al officieel in beeld is. Maar op de achtergrond. Juist om escalatie te voorkomen. Het staat of valt dus ook met welke jurist wordt ingezet of het bijdraagt aan een bevredigende afloop.

Had dit niet beter gekund?
Bas vertelt me later: mijn nieuwe collega vertrouwenspersoon had een afspraak gemaakt met Anja om een goed fundament van samenwerking op te bouwen. Anja refereert aan dit bovenstaande voorbeeld en vraagt: “kan ik als leidinggevende ook bij de vertrouwenspersoon terecht? Ik voelde me doordat de opdracht niet was uitgevoerd onveilig. Ik voelde me niet gezien, niet gehoord, niet erkend in mijn functie.”

Uit het gesprek tussen Anja en deze nieuwe vertrouwenspersoon maakt Bas op dat ook Anja erg met de kwestie omhoog heeft gezeten. Bij een andere keuze van Lea, waarbij bijvoorbeeld conflictcoaching was ingezet, had wellicht zowel het conflict over de bejegening van Lea door Anja, als het arbeidsconflict naar ieders tevredenheid kunnen worden opgelost. De inzet van de jurist lijkt meer kwaad dan goed te hebben gedaan.

Wanneer een melder de inzet van de jurist overweegt, zou je bovenstaande casus kunnen vertellen en vervolgens enkele vragen stellen: Hoe is dit voor jou wanneer je dit zo hoort? Welke elementen spreken je aan in deze aanpak via juristen? (De jurist heeft aardig wat binnengehaald wat betreft het doel van kostwinnerschap.) Welke risico's zie je als het om jezelf zou gaan? (Het doel van herstel van de veilige werkplek is verloren gegaan.) Breng met de melder de voordelen en de risico's in kaart. Hoe verhouden deze zich tot de doelen die de melder wil realiseren. De kunst is uiteraard om niet te sturen maar de melder wel een beeld te geven welke keuzemogelijkheden hij heeft en welke gevolgen zijn keuzes kunnen hebben. Je kan daarnaast dan alternatieve keuzemogelijkheden bespreken en daarbij de mogelijke voor- en nadelen voor de melder in kaart brengen, zowel op het taakconflict als het bejegeningsconflict.

Melder heeft de regie en maakt zelf de keuze voor de jurist of bedrijfsarts of conflictcoaching of wat dan ook. En houd de melder voor dat zij ook regie heeft bij de jurist.

Bas had Lea echt iets anders gegund.

Hartelijke groet,
Marcel van Oss
Directeur/ trainer
VAN OSS & PARTNERS | OPLEIDING VERTROUWENSPERSOON

www.opleidingvertrouwenspersoon.nl
Stuur eventuele reactie naar Marcel van Oss: info@trainingvanoss.nl