Het maken van excuses is iets anders dan sorry zeggen

Na een uitglijder is vaak veel op te lossen met welgemeende excuses. Daarom is het waardevol om hier (als vertrouwenspersoon) aandacht aan te besteden bij een voorlichting over ongewenste omgangsvormen. Iedereen kan - soms met de beste bedoelingen - de plank misslaan. Prachtig als je dan vervolgens de moed en de kracht hebt om verantwoordelijkheid te nemen voor ‘jouw grensoverschrijding' en te investeren in het herstel van wat is beschadigd in het contact en het herstel van de veiligheid.

Steven Pont schreef in het Algemeen Dagblad van 3 mei 2022 een waardevol opiniestuk dat de kern raakt. Ik citeer wat stukjes en geef er mijn reactie op.

Pont: “Het uitspreken van spijt is alleen oprecht als er werkelijk berouw achter zit. Anders is het simpelweg een strategische zet, een niet doorleefd zinnetje dat je uitspreekt om daarmee jezelf uit de wind te houden. Een soort formule bijna. Maar bij een goede spijtbetuiging komt veel meer kijken.”

MvO: “Ik moet van de baas een briefje voorlezen waarin ik mijn excuses aanbied. Flikker op!” zegt Johan Derksen, die deze opdracht krijgt. Daar zit wel wat in, want zo gaat het helaas niet werken. Nagenoeg iedereen voelt aan of excuses wel of niet gemeend zijn. En òf je het meent, start bij jezelf.

Pont: “Misschien is bij een ontsporing het eerste excuus dat je moet maken , wel een excuus aan jezelf. Als je namelijk iets gedaan hebt waar je werkelijk spijt van hebt, ben je voor jezelf kennelijk niet degene geweest die je had willen zijn. Je hebt jezelf teleurgesteld. En precies dat nare gevoel heb je nodig om eerst aan jezelf en dan aan de ander te laten zien hoeveel berouw je hebt. Dat besef is stap één.”

MvO: Het is cruciaal dat je er zelf oprecht spijt van hebt want anders kun je dit ook niet overbrengen. Daar wringt vaak de schoen. Het is bij ongewenste omgangsvormen extra lastig omdat grensoverschrijdingen subjectief van karakter zijn. Het gaat niet om de bedoeling, het gaat om de ervaring. Waar de één dubbel ligt, voelt de ander zich in zijn/haar waardigheid aangetast. Dus je kunt ook onbedoeld de plank misslaan.
Voor jou is het humor, of vrijheid van meningsuiting, of dit is gewoon wat je vindt of denkt, het is jouw taal, jouw manier van reageren. “Zo ben ik nu eenmaal.” Je hebt niet de intentie de ander te kwetsen. En dan hoor je dat wat voor jou gewoon is als grensoverschrijdend wordt bestempeld. Dat vinden de meeste mensen niet fijn. Ze voelen zich dan in hun eigen waardigheid aangetast, aangevallen of tekort gedaan. De primaire reactie is vaak schrikken of boos worden. Als je je aangevallen voelt dan wil je je verdedigen.





Pont: “Verder hoort een spijtbetuiging eenduidig te zijn. Als je zegt ‘Het spijt me dat ik je uitschold, maar je dramde ook wel door', dan is dat een excuus van niks. Je maakt de ander dan namelijk op een slinkse manier alsnog verantwoordelijk voor jouw ontsporing. En tot slot moet je voor een oprecht excuus de relatie weer willen herstellen of iets echt weer recht willen zetten. Je biedt je excuus dus niet aan omdat het moet, maar omdat je het wil.”

MvO: Ja, wil je eigenlijk wel excuses aanbieden? Het is lastig als je denkt ‘Ik snap dat jij daar last van hebt, maar ik zou het weer zo doen' of nu ik gehoord heb dat het jou pijn doet zal ik het in de toekomst anders doen en hou ik er rekening mee, maar excuses maken is voor mij een stap te ver. Het wordt nog ingewikkelder als je echt niet kan begrijpen dat de ander hierdoor geraakt wordt omdat het voor jou volstrekt toelaatbare of noodzakelijke communicatie is. Je kunt je dan zelf slachtoffer voelen. En dan moet JIJ ook nog excuses maken? Dat is verre van eenvoudig. Daarvoor moet je je kunnen en willen verplaatsen in die ander. Daar is nogal wat voor nodig, zoals: kracht, moed en empathie. Dat is soms een pittig proces. Soms lukt het om zelf die weg af te leggen als ‘vermeende lastveroorzaker' of een leidinggevende kan daar een coachende rol in vervullen. Af en toe is het een wat diepgaander proces dat vraagt om de begeleiding van beide partijen door een derde. Denk dan aan bemiddeling of mediation of conflictcoaching. Het is dan waardevol dat de behoeften van beide partijen op tafel komen, ieder in de eigen spiegel kijkt en aan beide partijen recht wordt gedaan.

Sorry, het maken van oprechte excuses is niet altijd makkelijk.
Met welgemeende excuses is wel veel op te lossen.
De wil om elkaar te begrijpen is helpend. Bekijk dit inspirerende filmpje van Steven Pont over het belang van elkaar begrijpen.
Het is en blijft een grote uitdaging, ook voor mij.

Bekijk ook onze websitepagina over verantwoordelijkheid nemen.
Je mag het filmpje gebruiken voor je voorlichting.

Hartelijke groet,
Marcel van Oss

Directeur/ trainer
VAN OSS & PARTNERS | OPLEIDING VERTROUWENSPERSOON

www.opleidingvertrouwenspersoon.nl
Stuur eventuele reactie naar Marcel van Oss: info@trainingvanoss.nl