Houd het kompas zuiver!

Andries is bij mij geweest. Hij had last van het ongewenste gedrag van zijn leidinggevende. Collega Betty had er ook last van. Ze spraken er weleens samen over.

'Als jij deze opvallende sieraden ook bij je sollicitatie had gedragen, dan was je wat mij betreft nooit aangenomen' was een van de opmerkingen van leidinggevende, die Andries als denigrerend had ervaren. Hij moet niks van homo's hebben was de conclusie van Andries. Bij doorvragen bleek de pijn daar toch niet te zitten.

De angel zat met name op zijn functie en de toezeggingen tot uitbreiding en promotie, die diverse interim leidinggevenden al hadden gedaan. Maar ze werden niet waar gemaakt. Betty overkwam exact hetzelfde. Ongewenst gedrag vond Andries, maar het bleek toch met name een arbeidsconflict. De ongewenste opmerkingen die af en toe werden gemaakt daar wilde Andries verder geen groot punt van maken. Daarnaast was die leidinggevende ook al weer bijna weg. Na alle ruimte voor het verhaal en emoties van Andries heeft de vertrouwenspersoon zich met name gericht op een zorgvuldige doorverwijzing voor het arbeidsconflict.

Vanochtend maakte Betty een afspraak met de vertrouwenspersoon. Het kan uiteraard gebeuren, dat twee medewerkers last hebben van dezelfde leidinggevende! Andries had immers al aangegeven dat ook collega Betty last had van het ongewenste gedrag van hun leidinggevende.
Maar Betty stak niet van wal over de leidinggevende, maar begon over Andries te vertellen: 'Wij hebben de laatste maanden wat meer persoonlijke gesprekken gehad over het werk, maar de laatste tijd wordt die aandacht wel erg persoonlijk. Hij stuurt 's avonds nog appjes met nachtzoen en wordt ook te ... '

Dit voelt niet goed voor de vertrouwenspersoon en zij onderbreekt het gesprek. Vele vragen tuimelen door haar hoofd: ‘Kan ik de vertrouwenspersoon van Andries zijn en tegelijk de vertrouwenspersoon van Betty, die een verhaal gaat afsteken over Andries? Kan ik als vertrouwenspersoon richting Betty aangeven, dat ik al als vertrouwenspersoon van Andries fungeer?' (weliswaar in een andere kwestie).

Het voelt allemaal zeer precair. De vertrouwenspersoon krijgt na voorzichtig aftasten de bevestiging dat Betty inderdaad van Andries heeft gehoord, dat hij bij de vertrouwenspersoon is geweest.
De vertrouwenspersoon legt Betty uit: 'Als ik nu ook naast jou ga staan als vertrouwenspersoon, dan loop ik het risico het vertrouwen van Andries te beschadigen. Iemands vertrouwen beschadigen, dat is het laatste dat ik wil doen als vertrouwenspersoon. '
Dat snapte Betty. Zij stond open voor doorverwijzing naar een collega-vertrouwenspersoon.

'Het voelt niet goed' is een goede graadmeter. Bij doorvragen blijkt de vertrouwenspersoon de ondersteuning van Andries nog niet echt te hebben afgerond. Ook al is die situatie nu in wat rustiger vaarwater, hij is nog niet officieel beëindigd.
En zelfs als hij was afgerond voelt het dan goed om meteen een melder bij te staan die zaken wil melden over Andries?
'Hoelang is de periode dat je dat niet doet? Of doe je dat nooit?'
'En stel dat straks Andries bij je komt over Betty. Kan dat dan nog wel?'

Mooie, zinvolle vragen stelt de vertrouwenspersoon. De praktijk is weerbarstig. Er kan van alles op je pad komen, zo blijkt maar weer. Het zijn vaak dilemma's waar niet altijd een kant en klaar antwoord op te geven is. Daarom is het zinvol om de eigen thermometer ‘dit voelt niet goed' uiterst serieus te nemen. Wat zijn voor de vertrouwenspersoon belangrijke uitgangspunten bij de weging van het dilemma?

In elk geval:

• De kaders van je functie van vertrouwenspersoon
• Zo goed mogelijk recht doen aan ieders rechten en belangen en je keuze kunnen verantwoorden
• Waar mogelijk het beschadigen van vertrouwen en al zeker het beschadigen van het vertrouwen van de melder voorkomen, die is immers al vaak in zijn vertrouwen beschadigd door collega's of organisatie

Soms is het goed om met een collega-vertrouwenspersoon te sparren en de 10 stappen van morele-dilemmaweging. Deze kunnen je daarbij behulpzaam zijn.

'Hoe vertel je een melder dat jij er niet voor hem of haar kunt zijn? Marcel jij hebt er toch zo'n mooie zin voor?'

Nou daar komt ie:

'Ik verkeer op dit moment in (persoonlijke) omstandigheden waardoor ik jou nu niet kan bieden wat ik vind dat (ik jou als) vertrouwenspersoon zou moet bieden, namelijk voor de volle 100 procent naast jou staan. Jij hebt daar wel recht op , daarom stel ik voor om jou door te verwijzen naar een collega-vertrouwenspersoon die wel in de gelegenheid is jou dit te bieden...'

De formulering geeft al aan dat het delicaat is. Zeg dit daarnaast ook vooral in je eigen woorden...

Mocht Andries -op zijn beurt- over collega Betty bij jou komen, dan is het in elk geval belangrijk dat je vasthoudt aan de kaders van je functie. Melders kunnen bij jou terecht voor ongewenste omgangsvormen (en integriteitsschendingen: zie ook uitleg-functie-vertrouwenspersoon). Blijf dat aangeven in het begin van het gesprek.

Mocht Andries beroep doen op jou als vertrouwenspersoon, omdat hij er last van heeft dat Betty hem beschuldigt van seksuele intimidatie, dan heeft Andries zeker recht op veiligheid en ondersteuning, maar niet van een vertrouwenspersoon. Zelfs niet als je als vertrouwenspersoon al bij Andries betrokken bent. Verwijs ook niet door naar een collega-vertrouwenspersoon. Het bijstaan van degene die zich vermeend schuldig maakt aan ongewenste omgangsvormen, is niet de rol van de vertrouwenspersoon. Voor de leemte die kan ontstaan, faciliteren wij een begeleider-beschuldigde.

Houd het kompas van vertrouwenspersoon zuiver!

Ik wens ieder vredige Kerstdagen en een gelukkig en inspirerend 2018.

Hartelijke groet,
Marcel van Oss
Directeur/ trainer
VAN OSS & PARTNERS

www.opleidingvertrouwenspersoon.nl